Friday, 5 May 2017

არაბული ენის გაკვეთილი - N 4





*      პირის ნაცვალსახელები არაბულ ენაში

მხოლობით რიცხვში >
هو  - [ ჰუა ]  ის      (მამრობითი სქესი )
  هي- [ ჰია ] ის   (მდედრობითი სქესი )
  أنت- [ანთა] შენ   ( მამრობითი სქესი )
  أنت- [ანთი] შენ   ( მდედრობითი სქესი)
  أنا- [ანა] -  მე

მრავლობით რიცხვში >
هم[ჰუმ]  ისინი  ( მმ )
 هنَّ- [ ჰუნნა ] ისინი  (მდ)
 أنتم- [ ანთუმ ]  თქვენ (მმ)
 أنتنَ- [ანთუნნა ] თქვენ  (მდ )
 نحن- [ ნაჰნუ ] ჩვენ

*    ციფრები

١  - 1
٢  - 2
٣  - 3
 ٤ - 4
٥  - 5
٦  - 6
٧  - 7
٨  - 8
٩  - 9
 ٠ – 0

Ø  ბრუნვა არაბულ ენაში
( მხოლობით რიცხვში )

არაბულ ენაში გვაქვს სამი ბრუნვა : სახელობითი; მიცემითი (ბრალდებითი); ნათესაობითი .  მამრობით სახელებს განუსაზღვრელ მდგომარეობაში მიცემითში თან ერთვის „დაცვის ალიფი“- ესაა გრაფიკული ალიფი, რომელიც იწერება და არ იკითხება. როდესაც სიტყვა განისაზღვრება „ალ“ არტიკლით სიტყვას შორდება „თენვინი“ – (ნ).

მაგალითები :
მამრობითი განუსაზღვრელი > (წიგნი)

 სახელობითი - كتابٌ  - [ ქითაბ- უნ ]
   მიცემითი     - كتاباً     - [ ქითაბ- ან ]
ნათესაობითი - كتابٍ  - [ ქითაბ- ინ ]

მამრობითი განსაზღვრული >

სახელობითი  - ألكتابُ[ ალ ქითაბ- ]
მიცემითი        - ألكتابَ[ ალ ქითაბ- ]
ნათესაობითი - ألكتابِ[ ალ ქითაბ- ]


მდედრობითი განუსაზღვრელი > ( ჩანთა )

სახელობითი - شنطةٌ – [ შანტათ- უნ ]
მიცემითი       - شنطةً – [ შანტათ- ან ]
ნათესაობითი-  شنطةٍ - [ შანტათ- ინ ]

მდედრობითი განსაზღვრული >

სახელობითი - الشّنطةُ – [ აშშანტათ- ]
მიცემითი       - الشّنطةَ – [ აშშანტათ- ]
ნათესაობითი- الشّنطةِ – [ აშშანტათ- ]
o   რიცხვი არაბულ ენაში

               არაბულ ენაში გვაქვს სამი რიცხბი: მხოლობით , მრავლობითი , ორობითი. აქედან მხოლობითი რიცხვები წარმოდგენილი გვაქვს ორი სახით : სწორი და მსხვრეული მრავლობითით.
              სწორი მრავლობითი იწარმოება სიტყვაზე სუფიქსის დამატებით, ხოლო მსხვრეული მრავლობითი იწარმოება შინაგანი „ფლექსის“ მეშვეობით ( ხმოვნების მონაცვლეობა სიტყვის შიგნით ) .
            არსებობს მსხვრეული მრავლობითის 40-მდე ფორმა, რომლებიც მითითებული და ნაჩვენებია ლექსიკონებში - სახელის მხოლობითი ფორმის გვერდით.

თვალსაჩინოებისთვის მოვიყვანოთ მაგალითები.

1 . ვაბრუნოთ მხოლობით რიცხვში მდგარი და მამრობით სქესში მყოფი  სიტყვა  -მასწავლებელი:

სახელობითი - مُعَلِّمٌ  - [ მუჸალლიმ- უნ ]
                                                                                             მიცემითი      - مُعَلِّمًا  - [ მუჸალლიმ- ან ]
                                                                                           ნათესაობითი - مُعَلِّمٍ  - [ მუჸალლიმ- ინ ]

2. ეს მაგალითი ვაბრუნოთ ისევ ოღონდ ახლა იქნება მრავლობით რიცხვში მდგარი.

 სახელობითი  - معلمونَ - [ მუჸალლიმ-უნა---- + ون
  მიცემითი        - معلمينَ - [ მუჸალლიმ-ინა ] ---- +ين
 ნათესაობითი - معلمينَ  - [ მუჸალლიმ- ინა ] ---- + ين






ვაბრუნოთ სიტყვა მასწავლებელი მხოლობით რიცხვსა და  მდედრობით სქესში მდგომი .
სახელობით    - معلمةٌ – [ მუჸალლიმათ- უნ ]
მიცემითი        - معلمةً - [ მუჸალლიმათ -ან ]
ნათესაობითი - معلمةٍ [ მუჸალლიმათ- ინ ]

მრავლობითში >
სახელობითი  -  معلماتٌ – [ მუჸალლი- მათ - უნ ]
მიცემითი        - معلماتٍ[ მუჸალლი-მათ- ინ ]
ნათესაობითი - معلماتٍ  - [ მუჸალლი-მათ- ინ ]

გამოვიდა რომ მამრობითის დაბოლოებები მრავლობითში არის :  „უნა“ ,  „ინა“ , „ინა“
ხოლო მდედრობითის არის >  „ ათ-უნ“ ,  „ათ-ინ“ ,  „ათ-ინ“


Thursday, 27 April 2017

არაბული ენის გაკვეთილი - N 3



     v თენვინი არაბულ ენაში

         თენვინი გამოხატავს განუსაზღვრელ მდგომარეობაში მყოფი სახელების უმეტესობის - ამ მდგომარეობას. (ანუ განუსაზღვრელ მდგომარეობაში ყოფნას). თუ თენვინის წინ არის მოკლე „უ“, მაშინ ის აღინიშნება შემდეგნაირად :   ،,_  უნ.  ამ ნიშანს თენვინ-დამმა ჰქვია. მოკლე ა- ს და მოკლე ი- ს შემდეგ იქნება თენვინ- фათჰა და თენვინ ქესრა. თენვინის წინა ხმოვნები ბრუნვის ნიშნებია.
მაგ:  طالب ̓ ̒  – [ ლიბ-უნ ]    طالباً  [ ტ ლიბ-ან ]
طالبٍ [ ლიბ-ინ ]
სასაუბრო ენაში განუსაზღვრელ სახელებს ზოგჯერ არ აქვთ ბრუნვისა და მდგომარეობის ნიშანი.   طالب - ლიბ  (სტუდენტი).

    v  თეშდიდი

თეშდიდი იწერება თანხმოვნის ზემოთ და აღნიშნავს ამ თანხმოვნის გაორმაგებას (გემინაციას).
Фათჰა“ და „ დამმა“  დაიწერება თეშდიდის თავზე .
მაგ : مرَّ [ მარრა ]
ხოლო ქესრა თეშდიდის ქვეშ - معلِّم – [ მუ ალლიმ ]

     v  ვასლა

ვასლაც ნიშანია, რომელიც იწერება ალიфზე სიტყვის დასაწყისში >ٱ . ვასლა გულისხმობს რომ ალიфის ხმოვანი არ იკითხება.



    v  მედდა

მედდაც იწერება ალიфზე  ვასლისგან განსხვავებით სიტყვის ყველა პოზიციაში ( დასაწყისში, შუაში, ბოლოში) და აღნიშნავს ორ ერთმანეთის მომდევნო ალიфს .   მაგ : آ



      v  თამარბუტა

თამარბუტა ძირითადად გამოხატავს  სახელების მდედრობით სქესს .
მაგ:            معلم -  [ მუალლიმ ] > ეს არის მასწავლებელი მამრობით სქესში
معلمة [მუალლიმ-ათ] > მასწავლებელი ქალი .
თამარბუტა წარმოითქმის როგორც „ა“ თუ არ დავაბოლოვებთ თენვინ დამმათი.

      v  ჰამზა

ჰამზა არის ყრუ და ხშული ბგერა ( თანხმოვანი ) > ء . ჰამზა ტრანსკრიფციაში აღინიშნება  მძიმით (ʼ) . სიტყვის დასაწყისში ჰამზა ალიფთან იწერება .

მაგ : أو [აუ]  ;   أنا [ ანა ] .ასევე იწერება ალიфის ქვეშ > إن  [ინ]
ჰამზა მხოლოდ საწყის პოზიციაში არ იწერება. ჰამზა შეიძლება დაიწეროს სიტყვის შუაში , სადაც შეიძლება დაეყრდნოს არა მარტო ალიФ , არამედ  „و“-სა  და  „ي“- .


v სქესი არაბულ ენაში

არაბულ ენაში გვაქვს მდედრობითი და მამრობითი სქესი . მდედრობითი სქესის აღმნიშვნელი სუფიქსი არის თამარბუტა.

არაბულ ენაში გვაქვს „გამონაკლისი“ სიტყვები : სიტყვა იწერება მამრობითი სქესის ფორმით (თამარბუტის  გარეშე) და სინამდვილეში ის გამოხატავს მდედრობითი სქესის სიტყვას.
მაგ :  أٌم – [ უმ ]  დედა ;    بنت – [ბინთ] -გოგონა
როგორც ხედავთ ეს სიტყვები წარმოდგენილია მამრობითის ფორმით, თუმცა გამოხატავს მდედრობითი სქესის მნიშვნელობას.

ასევე ქვეყნების და უმეტესი ქალაქების  სახელები არის მდედრობითი სქესის .

სხეულის წყვილი ნაწილი არის ასევე მდედრობითი სქესის  > მაგ : أذن – [ უზნ ] - ყური

არსებობს ისეთი სახელები, რომლებიც არის ხან მდედრობითი ხან მამრობითი > მაგ:

ბაზარი  [ სუკ ] > سوق ; მიწა > [ არდ ] أرض და სხვა .